آشنایی با نیروی هوایی رژیم صهیونیستی (IAF)

پیشگفتار

هر کشور بسته به موقعیت ژئوپلیتک خود و با توجه به پیشینه تاریخی و پارامترهای مختلف سیاسی، اقتصادی و … دارای دوستان و دشمنانی در سطح منطقه ای و جهانی است. مناسبات بین کشورها متاثر از فاکتورهای مختلفی است که در برهه های مختلف تاریخی ممکن است دستخوش تغییر شود و روابط کشورمان با دیگر کشورها نیز از این امر مستثنی نیست. در این میان داشتن آگاهی و اطلاعات بروز از ضعفها و تواناییهای دوستان و دشمنان منطقه ای از مقتضیات دوراندیشی سیاسی و از لوازم اولیه حفظ منافع ملی است.
هدف مقاله ذیل ارائه اطلاعاتی کلی در رابطه با نیروی هوایی اسرائیل (به عنوان یکی از دشمنان منطقه ای جمهوری اسلامی ایران) از دیدگاهی فنی است.

ساختار سازمانی

عنوان رسمی نیروی هوائی اسراییل دراین کشور «بازوی هوائی و فضائی» است. ستاد نیروی هوائی دروزارت دفاع اسرائیل درتل آویو قراردارد. این ستاد به شش گروه تقسیم می شود که در صدر هر یک ازگروههای شش گانه، فرمانده ای با رتبه نظامی سرهنگ تمام قراردارد که او مستقیما زیر نظر فرمانده نیروی هوائی فعالیت می کند.
این شش گروه عبارتند از:
– واحد رئیس ستادهوائی، که مسوول ساختارنیروی هوائی است و بر فعالیتهای کلی نیرو نظارت دارد.
– واحد هوائی، که مسوول عملیات هوائی، آموزش و مانورهای منظم نیرو می باشد.
– واحد هوائی هلیکوپترها، که مسوول سیاست پروازی سیستمهای هلیکوپترهاست.
– واحد اطلاعات، که آگاهی های لازم را برای عملیات هوائی ترسیم و تدوین می کند، و نیزدرترسیم اطلاعات کلی نظامی نقش دارد.
– واحد تجهیزات، که مسوول امورلجستیک و تولید سیستمهای مختلف برای نیروی هوائی و انبارداری قطعات موردنیاز برای تجهیزات نیرو می باشد.
– واحد نیروی انسانی، که مسوول اداره، حمایت و گسترش نیروی انسانی درنیروی هوائی است.

افزون برشش واحد مزبور، نیروی هوائی دربرگیرنده واحدهای فرماندهی حرفه ای مختلف مانند واحد پدافند هوائی، واحدهای نظارت هوائی، واحد عملیات ویژه هوائی و واحد پزشکی نیروست.

پایگاههای هوایی

پایگاههای نیروی هوائی بردو قسم است:
– بال، که اصطلاح نظامی درمورد پایگاههائی است که تنها شامل اسکادرانها می باشد.
– پادگان نیروی هوائی، که افزون براسکادرانها شامل نیروهای دیگری ازجمله نیروهای ویژه است.

پایگاهها و پادگانهای نیروی هوائی اسراییل ازشمال تا جنوب کشور از این قرار است:
– رمت داوید  Ramat David(بال ۱)،
– فرودگاه دوو  Dov(بال ۱۵)،
– لود  Lod(پادگان نیروی هوائی ۲۷)،
– پالماخیم  Palmakhim(پادگان نیروی هوائی ۳۰)،
– تل نوف  Tel-Nof(پادگان نیروی هوائی ۸)،
– حاتسور Khatsor(بال ۴)،
– حتسریم  Khatserim(پادگان نیروی هوائی ۶)،
– نواتیم Nevatim (بال ۲۸)،
– رامون  Ramon(بال ۲۵)،
– عوودا  Ovda(پادگان نیروی هوائی ۱۰)

جنگنده ها و بالگردها

جنگنده هائی که عمدتا اکنون در نیروی هوائی اسراییل مورداستفاده قرارمی گیرد، از این قراراست:
– هواپیماهای اف-۱۶، ازمدلهای ای و بی (که عقاب نام دارد)، ازمدلهای سی و دی (که باراک یا صاعقه نام دارد)، ونیزازمدلهای اف-۱۶-آی (که طوفان نام دارد و ازپیشرفته ترین مدلهای اف-۱۶ است و درواقع ستون فقرات نیروی هوائی محسوب می شود.)
– هواپیماهای اف-۱۵، ازمدلهای ای، بی، سی و دی (که «شاهین یا فالکون بهینه شده» نام دارد) و مدلهای اف-پانزده- آی (که تندرنام دارد و ازمدلهای پیشرفته و بسیار مدرن به حساب می آید.) این جنگنده بزرگترین هواپیمای جنگی درنیروی هوائی اسراییل است که قابلیتهای بالا و قدرت بقای فوق العاده چشمگیری دارد.

در گذشته این جنگنده ها درنیروی هوائی اسراییل مورد استفاده بود:
هواپیماهای اف-۴، ای-۴ اسکای هوک، میراژ ۳، نشر، کفیر، سوپرمیستر، میستر، ووتور، متائور، اوراگن، پی- ۵۱ موستانگ، موسکیتو، اسپیت فایر(یا یورک)، بی- ۱۷، بوفایتر، آویا اس-۱۹۹ (ملقب به «چاقو») و غیره.

نیروی هوائی اسراییل دهها هواپیما و جنگنده نیز از مدلهای مختلف دیگرمانند سی-۱۳۰ (هرکولس)، بوئینگ ۷۰۷، هواپیماهای سبک بویژه ازمدل ای-۳۶ بیچکرافت بوننزا و غیره دارد.
درسال ۲۰۰۵، هواپیماهای ویژه ای که «نخشون» نام دارد و مدل بهینه سازی شده ای ازهواپیماهای ویژه گردآوری اطلاعات هوائی است، وازساخته های صنایع هوائی اسراییل است، وارد نیروی هوائی شد.

واحد هلیکوپترهای نیروی هوائی اسراییل دردهه پنجاه میلادی قرن بیستم شالوده ریزی شد. نخستین فرمانده این واحد، اوری یاروم نام داشت. این واحد درآغاز راه خود تنها شمار معدودی هلیکوپتر سبک ازمدلهای هیلر و آلوئت را دربرمی گرفت.
دراواخر دهه پنجاه بود که هلیکوپترهای باربری ازمدل سیکورسکی اس-۵۵  وارد این واحد شد، اما به زودی فرماندهان به این نتیجه رسیدند که این نوع چرخبالها موثرنیست و خطراتی دارد و بعد ازآن، سیکورسکی اس- ۵۸ به واحد پیوست و توانست درنبرد «شش روزه» فصلی درخشان درعملیات را ثبت کند.

عصر هلیکوپترهای سنگین درارتش اسراییل با برپائی اسکادران سوپرفرلون که ازساخته های فرانسه بود، آغاز شد. هلیکوپترهای بل ۲۰۶ و بل ۴۷ نیزبه این نیرو افزوده شد که دردهه شصت مورد استفاده زیادی قرار داشت.
امروزه هلیکوپتر اچ-۵۳ سی استالیون سنگین ترین هلیکوپترمورداستفاده درنیروی هوائی اسراییل است – هرچند که مدرن ترین هلیکوپترهای باربری ارتش ازنوع یواچ-۶۰ بلاک هوک است که استفاده ازآن ازسال ۱۹۹۴ آغاز شد و بتدریج جای هلیکوپترهای بل ۲۱۲ را گرفت.
درسال ۲۰۰۵ هلیکوپترهای مدرنتر ای اچ-۶۴- دی آپاچی لانگ بائو نیز که اکنون یکی از پیشرفته ترین هلیکوپترها درجهان است، وارد ارتش اسراییل شد.

تاریخچه

نیروی هوائی اسراییل که دراکتبر ۱۹۴۷ (هفت ماه پیش از اعلام استقلال کشور و کوتاه مدتی پیش از آغاز حملات نظامی ارتشهای هفت کشور عرب به اسرائیل) پایه ریزی شد، درنبرد استقلال تنها به هواپیماهای سبک و کوچک گشتی مجهز بود که این هواپیماهای معدود را نیز اسرائیل از اروپا خریداری کرده و بسیار ابتدائی و بدون تجهیزات بود.
نخستین فرمانده نیروی هوائی اسرائیل ژنرال یهوشواع آیزک (با لقب نظامی اشل) بود که در واقع بر تعداد بسیار کمی هواپیماهای کوچک فرماندهی می کرد.
تنها چند ماه پس از آغاز حمله کشورهای عرب به اسراییل نوپا بود که هواپیماهای واقعی تری در اختیار نیروی هوائی اسرائیل قرار گرفت. نخستین عملیات این نیرو در۲۹ ماه مه سال ۱۹۴۸ انجام شد که چهار فروند جنگنده ازمدل آویا اس-۱۹۹ نیروهای مهاجم مصری درحوالی بندر اشدود را هدف قراردادند.

یکی ازخلبانها به نام ادی کهن هنگام تلاش برای فرود آوردن هواپیما درفرودگاه حاتسور که به تسلط مصریها در آمده بود، کشته شد. سه خلبان دیگر در این نخستین عملیات هوائی، مودی آلون، عزر وایزمن (که بعدها به مقام فرماندهی نیروی هوائی و نیزبه مقام ریاست جمهوری اسراییل رسید) و  لو لنرت بودند.
در۴ ژوئن ۱۹۴۸، درجریان جنگ با اعراب، سه جنگنده سبک دیگر ارتش اسراییل یک کشتی مصری را که به سواحل تل آویو نزدیک می شد، هدف قراردادند. یکی ازجنگنده ها درآبهای دریای مدیترانه سقوط کرد و دوخلبان آن، داوید اشپرینتساک و ماتی سوکنیک کشته شدند، که به یاد آنها تندیسهائی درپارک عمومی استقلال درتل آویو قراردارد.
یک ماه پس از اعلام استقلال اسراییل، بعد از حمله گسترده کشورهای عرب، نیروی هوائی اسراییل برای نخستین بار به پایتختهای عربی حمله کرد. دمشق دردهم ژوئن ۱۹۴۸ و قاهره در پانزدهم ژوئن ۱۹۴۸ بمباران شد.
درهفتم ژانویه ۱۹۴۹، نیروی هوائی اسراییل پنج فروند جنگنده نیروی هوائی بریتانیا ازمدل اسپیت فایر را که به حریم هوائی اسرائیل رخنه کرده بودند تا به جاسوسی درباره قوای نظامی اسرائیل وتحرکات جنگی این کشور در قبال مصر بپردازند، سرنگون کرد.

روی هم رفته درجنگ ۱۹۴۸، نیروی هوائی اسراییل توانست ۲۱ فروند ازجنگنده های کشورهای مهاجم عرب را منهدم کند.
درطول جنگ ۱۹۴۸ زنان اسرائیلی هم به عنوان خلبان جنگی فعالیت می کردند. یکی ازآنها خلبان زاهرا  لاوی توو دریک سانحه هوائی دراوت ۱۹۴۸ کشته شد.
نیروی هوائی اسراییل در طول زمان به تلاش برای دستیابی به هواپیماهای مدرنتر و پیشرفته تر ادامه داد و در جریان عملیات نظامی با نام رمز «کادش» (جنگ سینا) درسال ۱۹۵۶ که با همراهی هواپیماهای مدل داکوتا انجام شد و توسط خلبانهای پادگان نیروی هوائی درتل نوف صورت گرفت، در موفقیت عملیات نیروهای زمینی اسرائیل به فرماندهی رافائل ایتان (که بعدها به مقام ریاست ستادکل ارتش نیز رسید) نقشی برجسته ایفاکرد.
هواپیماهای جنگی، واحدهای نیروی زمینی ارتش اسراییل را درصحرای سینا فرود آوردند که موجب هزیمت مصریها شد و این منطقه درتسلط اسراییل قرارگرفت. ازآنجا که هنوز واحد هوانیروز و به کاراندازی هلیکوپترها درارتش اسراییل تقویت نشده بود، بیشتر عملیات هلی بردی و نقل وانتقالات نظامی را دراین جنگ هواپیماهای پایپرانجام می دادند. جنگنده های میستر، اوراگن، متئور و پی-۵۱ موستانگ نیز در این جنگ حضور داشتند.
مهمترین موفقیت نیروی هوائی اسراییل در جریان «جنگ شش روزه» (در سال ۱۹۶۷) به دست آمد. در روز نخست نبرد، اسراییل ۳۵۰ جنگنده ازمیان ۶۰۰ جنگنده هائی را که کشورهای مهاجم عرب دراختیارداشتند، منهدم کرد. تا پایان «جنگ شش روزه» ۴۵۱ فروند هواپیما و جنگنده و هلیکوپتر اعراب در جریان حملات نیروی هوائی اسرائیل منهدم گردید، درحالیکه تنها ۱۵ فروند هواپیما و هیلکوپتر اسرائیلی ازدست رفته بود.

اسرائیل با دست یافتن به برتری هوائی مطلق، کار جنگ را درشش روز یک سره کرد. در جریان نبردهای فرسایشی پس از «جنگ شش روزه» در دو طرف کانال سوئز که به مدت دو سال به طور مداوم بین نیروهای مصر و اسرائیل ادامه داشت، نیروی هوائی اسرائیل نقشی مهم در حمله به واحدهای مصری و عملیات رزمی ایفا کرد.
در جریان این جنگ فرساینده (که هدف مصر از دست زدن به آن دور ساختن نیروهای اسرائیلی از کرانه شرقی کانال سوئز بود)، دریازدهم سپتامبر ۱۹۶۹ یازده فروند جنگنده مصری که قصد بمباران کردن نیروهای اسرائیلی در کانال سوئز را داشتند، منهدم شدند.
در۲۶ دسامبر ۱۹۶۹، درعملیاتی که «خروس ۵۳» نامیده شد، نیروی هوائی اسرائیل سیستم راداری مصریها را که از مدل روسی پی-۱۲ بود و دریک کیلومتری راس العرب درسواحل خلیج سوئز قرار داشت، در جریان عملیاتی شگفت آور پیاده کرد و آن را به اسرائیل منتقل ساخت.
ازهفتم ژانویه ۱۹۷۰ دربرنامه ای  که «عملیات سرخک» نامیده شد، تا اواسط آن سال و همزمان با جنگ  فرسایشی مصر و اسرائیل، نیروی هوائی اسرائیل نیروی هوائی مصر و اهدافی درعمق خاک مصر را بمباران می کرد.
در۳۰ ژوئیه ۱۹۷۰، درعملیاتی که «انار ۲۰» نامیده شد، خلبانهای اسکادران ۱۱۹ ملقب به اسکادران خفاش و اسکادران ۶۰ ملقب به چکشها، پنج فروند جنگنده را که خلبانان آن روسی بودند وبرای کمک به ارتش مصر به پروازدرآمده بودند، منهدم کردند.
در جریان «جنگ رمضان» یا «جنگ یوم کیپور» در سال ۱۹۷۳ که اسرائیل توسط ارتشهای مصر و سوریه غافلگیر شده بود و تا کنون دشوارترین نبرد برای نیروی هوائی ارتش اسراییل تلقی می شود، نیروی هوائی اسرائیل ۱۰۲ فروند از تجیزات پرنده خود، شامل جنگنده ها و هلیکوپترهای را از دست داد. دلیل خسارات نسبتا سنگین وارد به نیروی هوائی اسرائیل در جریان جنگ یوم کیپور، وجود موشکهای زمین به هوای ساخت شوروی بود که دراختیار ارتشهای سوریه و مصر قرار گرفته بود. اسرائیل توانست در نبردهای هوائی در جریان جنگ یوم کیپور، ۲۳۵ فروند جنگنده ارتش مصر و ۱۳۵ فروند جنگنده ارتش سوریه را منهدم کند.

در حملات ارتش اسراییل در دهه های هشتاد و نود میلادی قرن بیستم به لبنان و سرزمینهای فلسطینی، جنگنده ها و دیگر تجهیزات پروازی اسرائیل شرکت فعال داشتند.
درطول نبرد ۳۳ روزه تابستان ۲۰۰۶ با حزب الله لبنان که به ناکامی اسرائیل انجامید، نیروی هوائی اسرائیل ۱۰۳۳۷ سورتی پرواز برفراز لبنان انجام داد.
روی هم رفته ۱۶۴۱۸ ساعت پرواز (سورتی) درطول نبرد ۳۳ روزه صورت گرفت که ۱۲۶۳ سورتی عملیات توسط  اشیا پروازی هدایت پذیر از راه دور (پهپاد) انجام شد.
بزرگترین عملیات هوائی اسرائیل از هنگام جنگ یوم کیپور، در روز دوازدهم اوت ۲۰۰۶ (در جریان جنگ ۳۳ روزه علیه حزب الله) انجام شد که در جریان آن ۵۰  فروند هلیکوپتر نیروبر اسراییلی، هزاران تن از سربازان نیروی زمینی ارتش را درعمق جبهه جنگ لبنان پیاده کردند.
درطول نبرد ۳۳ روزه حزب الله توانست در یک مورد یک فروند هلیکوپتر اسرائیلی را با موشک اس.ای-۱۶ ساقط کند که مرگ پنج سرنشین آن را در پی داشت. چهار حادثه هوایی دیگر نیز در نتیجه نقص فنی و اشتباه انسانی خود اسرائیلیها رخ داد. یک فروند جنگنده اف-۱۶- آی (موسوم به طوفان)، هنگام برخاستن ازباند دچارسانحه شد و سه فروند هلیکوپتر که دو فروند آن از مدل آپاچی بود ازبین رفتند، که درمجموع سه خلبان کشته و سه سرنشین دیگر زخمی شدند.
همچنین در حملات نیروی هوایی اسرائیل به نوار غزه، پهپادهای اسرائیلی که همگی طراحی شده و ساخت اسرائیل هستند، نقشی مهم دارند.

به طور خلاصه می توان گفت که نیروی هوایی در دکترین نظامی اسرائیل دارای جایگاه مهمی است و یکی از ابزارهای پیشبرد سیاستهای آن در منطقه به شمار می رود.